اعتبارسنجی روایات تفسیری

از آنجایی که قرآن، آخرین کتاب آسمانی وبرترین منبع و مرجع مهم اسلام شناسی است، پژوهش های قرآنی جایگاهی ویژه، در میان پژوهش های دینی دارد. این کتاب آسمانی از دیر باز از زوایا و ابعاد گوناگون، مورد توجه قرآن پژوهان و مفسران قرار گرفته و تاکنون، نوشته‏های فراوانی درباره تفسیر و علوم مرتبط با آن، به نگارش در آمده است. اشرف علوم از جهت اهمیت و منزلت، علم به معانی قرآن کریم و شناخت تفسیر و تأویل آن است؛ از طریق تفسیر لایه هایی از معارف قرآن بر روی مخاطب گشوده می شود . وجود پیوندی ریشه‏دار و ناگسستنی، میان قرآن و همتایان معصوم و بی‏مانندش در همه مراتب، که از حدیث عرشی «ثقلین» و ده ها روایت دیگر برمی‏آید، بایسته بودن مطالعه ژرف و تحلیل گونه سخنان تفسیری آن بزرگواران را برای تفسیر پژوهان، به منظور انجام تفسیری مطمئن و استوار و روشمند از قرآن کریم، در همه گرایش های تفسیری آشکار ساخته است . و از سویی دیگر روایات تفسیری از آسیب های بیرونی و درونی مانند عدم سند معتبر، وضع و غلو رنج می برند. بر همین اساس شناسایی روایات تفسیری سره از ناسره اهمیت والایی دارد . این پژوهش با روش بررسی کتاب خانه ای و به شیوه تحلیل مفهومی صورت می گیرد و درصدد پاسخ به این سوال اساسی است که چگونه می توان اعتبار این گونه روایات را بررسی کرد و برای رسیدن به پاسخ این سوال معیارها وشرایط سنجش روایات تفسیری از ابعاد مختلف بررسی و گونه های مختلف این دسته از روایات با آنها سنجیده می شود. در خلال این سنجش روشن خواهد شد از یکسو در مفاد بعضی از این معیارها وشرایط اختلاف آراء فراوانی وجود دارد، و از سوی دیگر میزان کارایی این معیارها وشرایط در گونه های مختلف روایات تفسیری یکسان نیست. با طرح، بررسی و اثبات وجود راهکارهای دیگری غیر از این معیارها وشرایط برای اعتبارسنجی، که از آنها به قرائن تعبیر می شود و نشان دادن میزان تکیه مفسران بر این قرینه ها پژوهش مسیر کمال خود را طی می کند.